Muhibbi Kimdir ve Şiirleri

Muhibbi Kimdir ? bu soruyu son dönemde Muhteşem Yüzyıl’da Kanuni Sultan Süleyman’ın Hürrem Sultan’a okuduğu şiirlerde bol bol duyuyoruz.Peki Sultan Süleyman’ın şiirlerini okuduğu bu şair kimdir ? Tabiki Kanuni Sultan Süleymanın ta kendisi .Osmanlı devletinin 10. hükümdarı Sultan Süleyman şiirlerinde kendisine Muhibbi olarak ithafta bulunurdu.Babası Yavuz Sultan Selim’in tek erkek çocuğudur kendisi dışında 6 tane kız kardeşi vardır.Annesi Hafsa Sultan’dır. Yavuz’un Trabzon valiliği sırasında dünyaya gelmiş ve ilk eğitimini Trabzon’da görmüştür. Henüz on beş yaşında iken önce Karahisar sancak beyi, amcası Ahmed’in itirazı üzerine de Bolu sancak beyi olarak atanmıştır.

1509′da bir aralık Kefe’ye nakledildikten sonra İstanbul’da kaymakamlık vazifesiyle kal­mış ve ardından 1513′te Saruhan sancakbeyliğine getirilmiştir. Babasının ölümü üzerine 26 yaşında bulunduğu 17 Şevval 926/30 Eylül 1520 tarihinde tahta geç­ti. Belgrat, Rodos, Mohaç, Viyana, Alaman, Irakeyn, Pulya, Karaboğdan, Istabur, Estergon, İran, Nahcivan ve nihayet Sigetvar olmak üzere bizzat on üç sefere ku­mandanlık eden Kanunî, seferde ölen dördüncü Osmanlı padişahıdır.
Sokollu tarafından ordudan ve hatta hazı önde gelen devlet adamlarından dahi başarıyla gizlenmiştir. O sırada Kütahya valisi olan oğlu Şehzade Selim’in yaklaşık yirmi gün sonra Sigetvar’a gelişi kadar, cesedi tahnit edilerek iç organları Otağ-ı Hümâyûn’da bir yere defne­dilmiş, cesedi ise gizlice yaptırılan ve otağa sokulan bir tabut içinde tahtın altına gömülmüştür. Daha sonra İstanbul’a getirilen naşı, kendi inşa ettirdiği Süleyma-njye Camii avlusuna defnedilmiştir.
Yuvarlak çehreli, ela gözlü, kaşlarının arası açık, doğan burunlu, seyrek diş­li uzun boylu olarak tarif edilen padişahın söz ve hareketleri son derece ölçülü ve nazik olarak nitelendirilmektedir. Ebussuud Efendi’ye kendi el yazısıyla yaz­dığı mektubundaki “Halde haldaşuın, sinde sindaşıım, âhiret karıııdaşuın. tarîk-i Hak’da yoldaşımı Molla Ebû Sıı’ûd Hazretleri’ne dii’â-i bî-had iblâğından son­ra- Nediir hâliiniiz ve nicediir müzâc-i lâzınıü’l-iıntizâcuiiuz?’” ifadesi, hakkın­daki bu görüşün doğruluğuna delil oluşturmaktadır. Bilginler, hekimler ve şair­lerle bulunup sohbet etmekten ve şiirlerine nazire yazılmasından hoşlanılmış.
Muhibbi II. Murad’la başlayan şair Osmanlı padişahlarının beşincisidir. Büyük dedesi Fâtih, dedesi II. Bayezid ve babası Yavuz gibi o da şiir sanatıyla yakından ilgilenmiş ve Osmanlı edebiyatının çoğu gazel olmak üzere 3000 civa­rında şiiriyle en hacimli dîvanlarından birini vermiştir. İlk devirlerinde yazmış olması muhtemel bazı gazellerinde görülen aksaklıklara karşılık, eserlerinin önemli bir kısmı son derece ustaca söylenmiş şiirlerden oluşur.
Muhibbî‘nin dev­let meselelerinin ağır yükü ve yorucu seferlerle geçen bir ömür içerisinde, eski­lerin sürekli yazıp söyleyen anlamında “pür-gû” diye nitelendirdikleri türden bir şair olmasına karşılık, eserlerinde hiçbir zaman bu tipteki sanatkârların düştükle­ri özensizliğe düşmediği görülmektedir. Gazelleri inceden inceye işlenmiş hayâl­ler ve söz oyunlarıyla doludur. Sade yazmaktan ve zaman zaman ustaca kaleme alınmış kahramanlık şiirleri nazmetmekten hoşlanan bir şairdir.
Kânûnî, eğer ci­han hakimi sultanlardan biri olmasaydı bile şair olarak edebiyat tarihimizde yer alması gereken şahsiyetlerden biri olurdu. Arapça, Farsça ve Türkçe şiirleri olup Çağatayca da biliyordu. Farsça Dîvân’ı Coşkun Ak tarafından tercümesiyle birlikte yayınlanmıştır Muhibbî’nin Farsça Divan’ı Coşkun Ak tarafından neşredilmiştir.
Kanûnî hakkında bilgi veren kaynaklar onun hem Farsça hem de Türkçe şiirlerini övmüşlerdir. Nitekim Ahdî, “Türkî dilinde eş’âr-ı bî-nihâyesi lıûb ve zebân-ı risîde güftâr-ı bî-gâyesi mergûbdur” diyerek şiirlerinin güzel olduğunu ve beğenildiğini ifade ederken, Lâtîfî ise Farsça ve Türkçe güzel gazelleri ile nazik şi­şeri olduğunu söylemiştir. Oğullarından Şehzade Mustafa, Bayezid ve Selim de kendisi ve dedeleri gibi şair olarak yetişmişlerdir.

Muhteşem Yüzyıl dizisindede dinlediğiniz Kanuni SUltan Süleyman’ın Muhibbi mahlasıyla büyük aşkı Hürrem’e yazdığı şiir ;
Celis-i halvetim, varım, habibim mah-ı tâbanım
Enisim, mahremim, varım, güzeller şahı sultanım
Hayatım hasılım,ömrüm, şarab-ı kevserim, adnim
Baharım, behçetim, rüzum, nigarım verd-i handanım
Neşatım, işretim, bezmim, çerağım, neyyirim, şem’im
Turuncu u nar u narencim, benim şem’-i şebistanım
Nebatım, sükkerim, genc,m, cihan içinde bi-rencim
Azizim, Yusuf’um varım, gönül Mısr’ındaki hanım
Stanbulum, Karaman’ım, diyar-ı milket-i Rum’um
Bedahşan’ım ve Kıpçağım ve Bağdad’ım, Horasanım
Saçı marım, kaşı yayım, gözü pür fitne, bimarım
Ölürsem boynuna kanım, meded he na-müsülmanım
Kapında çünki meddahım, seni medh ederim daim
Yürek pür gam, gözüm pür nem, Muhibbi’yim hoş halim!

Türkçe daha doğrusu bugünki dilimize göre çevirisi ;
Benim birlikte olduğum, sevgilim, parıldayan ayım,
can dostum, en yakınım, güzellerin şahı sultanım.
Hayatımın, yaşamımın sebebi cennetim, kevser şarabım
baharım, sevincim, günlerimin anlamı, gönlüme nakşolmuş resim gibi sevgilim, benim gülen gülüm,
Sevinç kaynağım, içkimdeki lezzet, eğlenceli meclisim, nurlu parlak ışığım, meşalem.
turuncum, narım, narencim, benim gecelerimin, visal odamın aydınlığı,
Nebatım, şekerim, hazinem, cihanda hiç örselenmemiş, el değmemiş sevgilim.
gönlümdeki mısırın sultanı, hazret-i yusufum, varlığımın anlamı,
İstanbulum, karamanım, bütün anadolu ve rum ülkesindeki diyara bedel sevgilim.
değerli lal madeninin çıktığı yer olan bedahşan?ım ve kıpçağım, bağdadım, horasanım.
Güzel saçlım, yay kaşlım, gözleri ışıl ışıl fitneler koparan sevgilim, hastayım!
eğer ölürsem benim vebalim senin boynunadır, çünkü bana eza ederek kanıma sen girdin, bana imdad et, ey müslüman olmayan güzel sevgilim.
Kapında, devamlı olarak seni medhederim, seni överim, sanki hep seni öğmek için görevlendirilmiş gibiyim.
yüreğim gam ile, gözlerim yaşlarla dolu, ben muhibbiyim, sevgi adamıyım, bana bir şeyler oldu, sarhoş gibiyim. bir hoş hale geldim.

Allah Allah diyelim sancak-ı şâhî çekelim Şiiri
Allah Allah diyelim sancak-ı şâhî çekelim
Yürüyüp her yaneden şarka sipâhî çekelim
İki yerden kuşanalım yine gayret kuşağın
Bulaşıp toz ile toprağa bu râhı çekelim
Pâymâl eyleyelim kişverini sürh-serin
Gözüne sürme deyü dûd-ı siyâhı çekelim
Bize farz olmuş iken olmamız İslâm’a zahîr
Nice bir oturalım bunca günâhı çekelim
Umarım rehber ola bize Ebûbekr ü Ömer
Ey Muhibbî yürüyüp şarka sipâhı çekelim

Muhibbi Gazel Şiiri
Bilmedim ahvâlimi gerçi ne hâl üstündedir
Şol kadar bildim nefs ile cidâl üstündedir
Fikri zikri âşıkın gerçi visâl-ı yârdir
Lîk hiç mümkün değil, fikri muhâl üstündedir
Gözleri dolmayanın âhir dolar toprağ ile
Hâce-i dünya gibi kim fikr-i mal üstündedir
Ölmez ol kim anıla adı anun iylik ile
Tâ kıyamet anılır ol kim kemâl üstündedir
Fahr-i âlem bakmadı dünyaya fakr etti kabûl
Ol mübarek cismine bak gör ki şal üstündedir
Korkarım ki gark ede bir gün beni seylâb-ı eşk
Kaldı hayrette Muhibbî sanki hâl üstündedir

Muhibbi Gazel Şiiri Türkçe Meali ;
(1- Gerçi gidişatımın ne durumda olduğunu bilmedim; ama şu kadarını bildim ki nefis ile çekişme halim devam ediyor.
2- Gerçek âşıkın fikri de zikri de Sevgili’ye kavuşmadır; lakin bu hiç mümkün görünmüyor. Çünkü bu fikir temelsizdir (yani sevgiliye kavuşabilen âşık görülmemiştir) .
3- Kim ki cihan bezirganı gibi mal-mülk fikri ile yaşamaktadır, mal onun gözünü doyuramaz; ama sonunda toprak doyurur.
4- Adı iyilik ile anılan kişi asla ölmez; kim ki kemâl (olgunluk) üzerine yaşar, adı ta kıyamete kadar kalır.
5- Alemin övüncü olan Hz. Peygamber, dünyaya dönüp bakmadı ve fakr halini kabul etti. Nitekim (ipeklerin değmeye can attığı) mübarek bedenine baksan, kuru bir şal üstünde görürsün.)
6- Gözlerimden akan yaşların seli bir gün beni (sürükleyip denizinde) boğacak diye korkuyorum. Muhibbî bu işe hayrette kaldı, galiba (şu an) hâl üstündedir.