Türkiye de Kaç Tane Siyasi Parti Var, Kısaltmaları ve Kuruluş Yılları

2013 Türkiye de ki Siyasi Partiler Listesi, Siyasi Partilerin Kısaltmaları Açılımları, Hangi Parti Ne Zaman Kaç Tarihinde Açıldı Kuruldu.


Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın kayıtlarına göre, 18 Nisan itibarıyla 73'e ulaşan siyasi partilerden Muhafazakar Yükseliş Partisi, Türkiye İşsizler ve Emekçiler Partisi ile Vatan ve İstiklal Partisi yıl içinde siyasi hayatlarına başladılar.

Faaliyetteki siyasi partiden 11'i geçen yıl kuruldu. Bu partiler arasında adını "Adalet ve Kalkınma Partisi", kısaltmasını da "AK Parti" olarak değiştirmesi nedeniyle Anayasa Mahkemesinden ihtar alan Adaletçi Kurtuluş Partisi ile 1 Kasım 2010'da Numan Kurtulmuş'un genel başkanlığında kurulan, 19 Eylül 2012'de de kapatılmasına karar verilen fakat Mücahit Kanpolat ve bir grup tarafından 27 Eylül 2012'de tekrar kurulan HAS Parti'de bulunuyor.

Geçen yıl kurulan partiler Hak ve Adalet Partisi "HAP", Doğuş ve Aydınlık Partisinin "DAP", kısaltmalarını kullanırken, bu yılın başında kurulan Vatan ve İstiklal Partisinin kısaltma olarak "V.İ.P."i kullanması dikkati çekiyor.

Avrupa’da 19. yüzyılın ortalarına kadar siyasi partiler hukukun düzenleme alanının dışında tutulmuş bu tarihten sonra liberalizmin etkisiyle dernek statüsünde hukukun düzenleme alanına girmeye başlamıştır.

Siyasi partilere anayasal düzeyde yer verilmesi ikinci Dünya Savası sonrası Batı Avrupa’da ortaya çıkan faşist yönetimlere karşı liberal demokrasiyi koruma çabasından doğmuştur. Siyasal partilerin Anayasa ile güvence altına alınması yaşanan diktatörlüklerin tasfiyesi sonrası yeniden demokrasiyi kurma çabalarının sonrasına denk gelmektedir. Bu kapsamda faşist bir yönetimden sonra ilk kez İtalya’da 1947’de başlayan anayasal düzenleme uygulaması, 1949 Bonn Federal Almanya Anayasası ile devam etmiş, daha sonra Türkiye, Yunanistan, Portekiz ve İspanya örnekleri görülmüştür.

Türkiye’de ilk Osmanlı-Türk Anayasası kabul edilen 1876 tarihli Kanuni Esasi’de dernek kurma özgürlüğü dâhil partilere ilişkin bir düzenleme yer almamıştır. Kanuni Esasi’de 1909 yılında yapılan değişiklikler sonrası dernek kurma özgürlüğü tanınmış ve bu tarihten sonra yasal çerçevede ilk partiler ortaya çıkmaya başlamıştır.

II. Meşrutiyetin ilanı ile yasal çerçevede ilk parti İttihat ve Terakki Cemiyeti (1908) kurulmuştur. Daha sonra Ahrar Fırkası, Fedakaran-ı Millet, Osmanlı Demokrat Fırkası, İttihad-ı Muhammedi Fırkası, Islahat-ı Esasiye-i Osmaniye Fırkası, Ahali Fırkası, Hürriyet ve İhtilaf Fırkası ve Osmanlı Sosyalist Fırkası bu dönemde kurulan partilerdir.

II. Meşrutiyetle başlayan çok partili düzene 23 Ocak 1913’de Bab-ı Ali baskını sonucunda iktidarı ele geçiren İttihat ve Terakki partisi tarafından son verilerek tek parti dönem başlatılmıştır. Bu dönemde diğer partililer özellikle komünist ve sosyalistler İstanbul’dan sürülmüşlerdir. İttihat ve Terakki Osmanlı İmparatorluğunun I. Dünya Savasında mağlup olması sonrası 14 Kasım 1918 tarihinde kendini fesih kararı almıştır. Partinin feshinden sonra cumhuriyetin kuruluşuna kadar 1918-1922 yılları arasında meclis dışında 15 siyasal parti kurulmuştur. Bunlardan birisi de Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkasıdır.

Cumhuriyetin ilk anayasası olan 1924 tarihli Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nda da sadece dernek kurma özgürlüğüne yer verilmiştir. Cumhuriyetin ilanından sonra Halk Fırkası adıyla kurulan ve 1935 tarihinde Cumhuriyet Halk Fırkası adını alan parti 1945 yılına kadar tek parti rejimini sürdürmüştür. Bu dönemde 1925’de Terakki Perver Cumhuriyet Fırkası ve 1930’da Serbest Cumhuriyet Fırkası şeklinde iki parti kurma denemesi olmuştur. Ancak bu partilerin ömrü kısa olmuştur. 1946 Cemiyetler Yasasında yapılan değişiklik sonrası çok partili döneme geçilmiş ve 1945’de Milli Kalkınma Partisi, 1946’de Demokrat Parti ve 1948 tarihinde Millet Partisi kurulmuştur.

Türkiye’de siyasi partilerin hukuki niteliği, tarihsel yönden ele alındığında görülmektedir ki, 1960 Anayasası’na kadar “dernek” kabul edilen Türk Siyasi partilerine Anayasal temel ilk kez 1961 Anayasası ile kazandırılmış, en geniş düzenleme de 1982 Anayasası’nda yapılmıştır.

Parti Adı	Kısaltma	Kuruluş Tarihi	Genel Başkanı
Millet Partisi	MİLLET	22 Mart 1984	Aykut Edibali
Demokratik Sol Parti	DSP	14 Kasım 1985	Masum Türker
İşçi Partisi	İP	2 Mart 1992	Doğu Perinçek
Cumhuriyet Halk Partisi	CHP	9 Eylül 1992	Kemal Kılıçdaroğlu
Türkiye Sosyalist İşçi Partisi	TSİP	3 Ocak 1993	Turgut Koçak
Milliyetçi Hareket Partisi	MHP	24 Ocak 1993	Devlet Bahçeli
Büyük Birlik Partisi	BBP	29 Ocak 1993	Mustafa Destici
Liberal Demokrat Parti	LDP	26 Temmuz 1994	Cem Toker
Özgürlük ve Dayanışma Partisi	ÖDP	22 Ocak 1996	Alper Taş
Emek Partisi	EMEP	25 Kasım 1996	Selma Gürkan
Devrimci Sosyalist İşçi Partisi	DSİP	25 Nisan 1997	Şevket Doğan Tarkan
Alternatif Parti	ALPARTİ	23 Ekim 1998	Süleyman Yağcıoğlu
Gönül Birliği Yeşiller Partisi	GBYP	3 Kasım 2000	Eşref Yazıcıoğlu
Saadet Partisi	SAADET	20 Ağustos 2001	Mustafa Kamalak
Adalet ve Kalkınma Partisi	AK PARTİ	14 Ağustos 2001	Recep Tayyip Erdoğan
Bağımsız Türkiye Partisi	BTP	25 Eylül 2001	Haydar Baş
Türkiye Komünist Partisi	TKP	11 Kasım 2001	Yaşar Çelik
Hak ve Özgürlükler Partisi	HAKPAR	11 Şubat 2002	Kemal Burkay
Yurt Partisi	YP	14 Mart 2002	Sadettin Tantan
Genç Parti	GP	10 Temmuz 2002	Cem Cengiz Uzan
Bağımsız Cumhuriyet Partisi	BCP	24 Temmuz 2002	Mümtaz Soysal
Sosyalist Demokrasi Partisi	SDP	28 Ağustos 2002	Rıdvan Turan
Sağduyu Partisi	SADP	4 Eylül 2002	Mehmet Yücel Ağargün
Ayyıldız Partisi	AYYILDIZ	3 Eylül 2003	Serap Gülhan
Emekçi Hareket Partisi	EHP	5 Ocak 2004	Sibel Uzun
Halkın Yükselişi Partisi	HYP	16 Şubat 2005	Ragıp Önder Günay
Müdafaai Hukuk Hareketi Partisi	MHHP	24 Nisan 2006	Turgut Akcan
İşçi Kardeşliği Partisi	İKP	15 Haziran 2006	Mehmet Şadi Ozansü
Türkiye Müdafaa-i Hukuk Partisi	TMHP	7 Ağustos 2006	Mahmut Yılbaş
Güçlü Türkiye Partisi	GTP	9 Ekim 2006	Murat Türkmen
Katılımcı Demokrasi Partisi	KADEP	20 Aralık 2006	Şerafettin Elçi
Demokrat Parti	DP	27 Mayıs 2007	Gültekin Uysal
Doğru Yol Partisi	DYP	28 Mayıs 2007	Çetin Özaçıkgöz
Yüce Diriliş Partisi	YÜCE DİRİ-P	16 Nisan 2007	Sezai Karakoç
Devrimci İşçi Partisi	DİP	7 Eylül 2007	Sungur Savran
Ebedi Nizam Partisi	ENP	30 Kasım 2007	Bekir Sıtkı Karaduman
Hak ve Eşitlik Partisi	HEPAR	4 Eylül 2008	Osman Pamukoğlu
Barış ve Demokrasi Partisi	BDP	2 Mayıs 2008	Selahattin Demirtaş-Gültan Kışanak
İşçilerin Sosyalist Partisi	SOSYALİSTPARTİ	17 Kasım 2008	Mustafa Kahya
Hak ve Hakikat Partisi	HAKPARTİ	29 Temmuz 2008	Dursun Güneş
Alternatif ve Değişim Partisi	ALPARTİ	17 Kasım 2008	Mustafa Reşit Burkan
Türkiye Hümanist Partisi	THP	11 Haziran 2009	Bilinmiyor
Güçlenen Türkiye Partisi	GÜTÜP	12 Eylül 2009	Hüseyin Özkaraman
Ergenekon Partisi	ERPARTİ	15 Ocak 2010	Bilinmiyor
Ezilenlerin Sosyalist Partisi	ESP	5 Şubat 2010	Figen Yüksekdağ
Türkiye İşçi Partisi	TİP	8 Şubat 2010	Necdet Senger
Milliyetçi ve Muhafazakar Parti	MMP	2 Mart 2010	Ahmet Zeki Arslan
Türkiye İşçi Köylü Partisi	TİKP	18 Haziran 2010	İsmail Durna
Ulusal Parti	ULUSAL	15 Mart 2010	Gökçe Fırat Çulhaoğlu
Esnaf ve Çiftçi Partisi	EÇP	30 Aralık 2010	Fatma Türkan Sürmeli
Sosyal Demokrat Parti	SODEP	11 Nisan 2011	Hüseyin Ergün
Birlik ve Huzur Partisi	BHP	19 Eylül 2011	Emanullah Gündüz
Devrimci Halk Partisi	DEV-PARTİ	28 Eylül 2011	Mehmet Ömer Gürcan
Milliyetçi Türkiye Partisi	MTP	24 Kasım 2011	Ahmet Yılmaz Büyükekmekçi
Özgürlük ve Sosyalizm Partisi	ÖSP	21 Aralık 2011	Bilinmiyor
Engelsiz Türkiye Partisi	ETP	28 Aralık 2011	Muharrem Parmaksız
Toplumcu Kurtuluş Partisi	TKP-2	7 Şubat 2012	Murat Nergiz
Adaletçi Kurtuluş Partisi	AKP	27 Şubat 2012	Bilinmiyor
Güven Parti	GP	8 Mart 2012	Güven Özen
Milli Demokrat Halkın Partisi	MDHP	5 Nisan 2012	Yusuf Erikel
Hak ve Adalet Partisi	HAP	27 Nisan 2012	Yiğit Zeki Öztürk
Doğuş ve Aydınlık Partisi	DAP	15 Mayıs 2012	Bilinmiyor
Halkın Kurtuluş Partisi	HKP	15 Haziran 2012	Nurullah Ankut
Halkların Demokratik Partisi	HDP	15 Ekim 2012	Bilinmiyor
Büyük Anadolu Diriliş Hareketi Partisi	BADHP	20 Kasım 2012	Sabri Örnek
Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi	YSGP	30 Kasım 2012	Arif Ali Cangi
Türk Birliği Partisi	TBP	7 Kasım 2012	Hurşit Yiğit
Hür Dava Partisi	HÜDA PAR	19 Aralık 2012	Mehmet Hüseyin Yılmaz
Vatan ve İstiklal Partisi	VİP	23 Ocak 2013	Bilinmiyor
Muhafazakâr Yükseliş Partisi	MYP	8 Şubat 2013	Ahmet Reyiz Yılmaz